Wystawa „Pierwsza Kompania Kadrowa”

Wystawa „Pierwsza Kompania Kadrowa” została przygotowana w związku z 110. rocznicą działań zbrojnych tej formacji. Ekspozycja zostanie zaprezentowana na placu marszałka Józefa Piłsudskiego w Kielcach i będzie dostępna od 12 do 26 sierpnia 2024 roku. 

Ekspozycja opowiada o działaniach Pierwszej Kompanii Kadrowej, zaczynając od jej organizacji w krakowskich Oleandrach. Opisuje trasę przemarszu „Kadrówki”, wraz z jej wkroczeniem 12 sierpnia 1914 r. do Kielc. Przybliża również ważne dla tej historii, choć szerzej nieznane postaci Władysława Prażmowskiego „Beliny” i Kazimierza Piątka „Herwina”. Część wystawy poświęcona została marszom szlakiem kadrówki, które już od 1924 r. stanowiły ważną część w upamiętnianiu czynu zbrojnego Pierwszej Kompanii Kadrowej.

Wystawa została opracowana w Referacie Edukacji Narodowej Delegatury IPN w Kielcach. Jej autorem jest Jakub Mularczyk. Współpraca: Ilona Religa-Gola.

Pierwsza Kompania Kadrowa została sformowana 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie przez Józefa Piłsudskiego. Liczyła ok. 160 członków i była podzielona na 4 plutony. Pierwotnie zakładano, że oddziały kadrowe zdobędą zwolenników na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Jednak z uwagi na opanowanie tego obszaru przez Niemców, celem Piłsudskiego i jego podkomendnych stały się Kielce.

Pierwsza Kompania wyruszyła z krakowskich Oleandrów 6 sierpnia 1914 r., a jednym z jej zadań było wzniecenie powstania antyrosyjskiego w Królestwie Polskim. Strzelcy po blisko tygodniowym marszu dotarli do Kielc 12 sierpnia 1914 r., gdzie zostali przyjęci bez spodziewanego entuzjazmu. Kielczanie nie byli przekonani do idei Piłsudskiego, ponadto obawiali się ewentualnych konsekwencji ze strony Rosjan. Obawy okazały się słuszne, gdyż strzelcy musieli wycofać się z miasta, do którego powrócili po kilku dniach i zostali w nim do 10 września 1914 r.

Wywołanie powstania w zaborze rosyjskim nie udało się, jednakże czyn zbrojny Józefa Piłsudskiego i jego strzelców dał podstawę do utworzenia Legionów Polskich - pierwszej polskiej formacji wojskowej w XX w.