Wspomnienie Franciszki Krasińskiej

Sesja popularno - naukowa, która odbyła się 13 i 14 października w Piotrkowicach oraz Lisowie poświęcona została "babce królów" czyli Franciszce Krasińskiej.

W dwudniowej sesji uczestniczyli - starosta kielecki - Zdzisław Wrzałka, Michał Godowski - członek Zarządu Powiatu oraz Renata Janik i Jan Cedro - wiceprzewodniczący Rady Powiatu.

Referaty, zaprezentowane w czasie konferencji, poświęcone były nie tylko postaci Franciszki Wettyn, ale i całemu rodowi Krasińskich oraz zabytkom z nimi związanym. O dziejach znakomitej familii opowiadali m. in. Stanisława Maliszewska i Leszek Nowaliński - z Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, Łukasz Młynarski  - KUL, Hubert Mazur - Archiwum Państwowe w Kielcach oraz Cezary Jastrzębski - UJK i Aleksander Bowskało - gość zaproszony z Rosji.

W niedzielę odbyła się uroczysta msza święta w kościele parafialnym p. w. Świętego Mikołaja w Lisowie, po której na zebranych czekał pokaz multimedialny oraz występ zespołu z Dębskiej Woli - "Małe Wolanecki".

Franciszka Krasińska  przyszła na świat w 1742 r. podkieleckiej Maleszowej ? urokliwej wsi w gminie Pierzchnica w parafii Lisów. Dobra maleszowskie, po których świetności pozostały jedynie ślady, były własnością jej ojca ? Stanisława.  Franciszka słynęła z urody i wspaniałego charakteru. Nic więc dziwnego, że o jej względy zabiegali znakomici kawalerowie. Jej wielką, młodzieńczą miłością był Kazimierz Pułaski ? późniejszy bohater walk o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Ale jej wybrankiem został  królewicz  Karol ? syn  Augusta III Sasa. Co urzekło w nim młodą kobietę? Zapewne m.in. to, że powszechnie uważano, że obejmie on po ojcu tron Polski. Sam Karol, który nie ukrywał swoich aspiracji, liczył, że małżeństwo z Franciszką zjedna mu przychylność jej rodaków i podczas kolejnej elekcji wskażą go jako króla Polski.

W  1760 r. w Warszawie Franciszka powiedziała więc Karolowi - wówczas już księciu kurlandzkiemu - sakramentalne ?tak? i tylko jej tajemnicą pozostanie czy towarzyszyły temu jakiejś obawy. A były ku temu powody, bowiem małżeństwo zostało przypieczętowane w absolutnej tajemnicy. Cichy ślub, zawarty wbrew woli Augusta III, nie rokował dobrze i wkrótce miało się okazać, że stał się początkiem pełnego smutku życia.

- Jaki był Karol ? Lekkoduch, utracjusz, miłośnik polowań i dobrej zabawy ? tak podsumowuje sylwetkę księcia Dariusz Kalina. Tak jak jego miłość do Franciszki nieoczekiwanie wybuchła, tak i szybko ostygła. Świetnie zapowiadająca się kariera załamała się ? Karol utracił lenno kurlandzkie, potem stronnictwa polityczne uniemożliwiły mu objęcie polskiego tronu. Franciszka murem stanęła za mężem, uczestnicząc czynnie w konfederacji barskiej, której celem było wsparcie zabiegów Karola. Ten jednak, miast docenić jej oddanie, odsunął ją od siebie, myśląc nawet o rozwodzie. Niemały wpływ na tę postawę miał otaczający go dwór, który nigdy nie zaakceptował Franciszki. Po utracie Kurlandii Karol na stale wyjechał do Drezna, ale nawet przez myśl mu nie przyszło, by zabrać ze sobą żonę. Franciszka została sama, tułała się po dworach i klasztorach, przygarniana przez tych, którzy mieli choć odrobinę serca dla opuszczonej kobiety. Na chwilę przyjęła ją  mieszkająca na Lubelszczyźnie Zofia Lubomirska, pomieszkiwała też u sakramentek w Warszawie czy franciszkanek w Krakowie... Później zamieszkała u siostry Barbary Świdzińskiej w Sulgostowie. Wiele osób załamywało ręce nad losem Franciszki Krasińskiej, ale tą, która powiedziała - dość ? była cesarzowa  Maria Teresa. To pod jej naciskiem Karol przyjął żonę do siebie i zamieszkał wraz z nią  w zamku Elsterwerde w Saksonii.

- Ale i wówczas jej życie nie stało się szczęśliwsze.  Nie była zapraszana na oficjalne uroczystości, traktowano ją z niechęcią i dystansem. Wiodła życie pełne smutku, samotności i upokorzeń, choć nigdy nie użalała się nad sobą  ? dodaje Michał Godowski.

Babka króla

W 1776 r., czyli szesnaście lat po ślubie, małżeństwo Franciszki z Karolem zostało oficjalnie uznane przez Sejm Rzeczypospolitej, co pozwoliło na materialne zabezpieczenie jej przyszłości.

- Jej smutne życie , miało także smutny finał. Franciszka zachorowała na raka piersi. Umierała długo w wielkich cierpieniach ? podsumowuje Dariusz Kalina.- Śmierć przyszła w kwietniu 1796 r. Jej grób znajduje się  w żeńskim klasztorze cysterskim Sankt Marienstern w Panschwitz ? Kuckau w Saksonii.

Owocem nieszczęśliwej miłości Franciszki i Karola była córka ? Maria Krystyna, która poślubiła  Karola Alberta  - księcia sabaudzkiego. Synem z jej pierwszego małżeństwa był Karol Emanuel ? król sardyński. Z kolei ? jego potomek ? Wiktor Emanuel II ? został pierwszym królem zjednoczonych Włoch.

- Nasza świętokrzyska ojczyzna zrodziła niezwykłych ludzi. Z Maleszowej, z zamku niegdyś tu stojącego piszą się królowie Włoch, a to dzięki Franciszce z Krasińskich i jej związku z królewiczem Karolem - podsumowuje Dariusz Kalina. A przecież  Franciszka Krasińska miała być zapomniana. Na szczęście nie udało się.

Franciszka nie zostawiła po sobie pamiątek. Zamek w Maleszowej rozebrano w początkach XIX w. Zawieruchy wojenne mocno uszkodziły kościół parafialny w Lisowie, gdzie pozostała jedynie oryginalna Kaplica św. Barbary z grobami przodków Franciszki. Natomiast w klasztorze w Piotrkowicach znajduje się grób jej ojca Stanisława - tego, który pchnął ją w nieszczęśliwe małżeństwo z Karolem Wettynem.

Życie naszej bohaterki było natchnieniem dla Klementyny  z Tańskich  Hoffmanowej - autorki wydanego w 1825 r. utworu ?Dziennik Franciszki  Krasińskiej w ostatnich latach panowania Augusta III pisany?. Takie oto słowa włożyła pisarka w usta królewiczowej: ? O ! smutne ! smutne przeznaczenie moje ! Zamiast pociechy i swobody, trwoga i niepokój zupełnie za mną chodzą...? I takie rzeczywiście było życie Franciszki ? bez radości, bez miłości i nadziei.