Ryzyko ASF w powiecie kieleckim
15 Lutego 2021
W Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej w Kielcach z hodowcami trzody chlewnej myśliwymi i leśnikami rozmawiano o zagrożeniach ASF (afrykańskim pomorem świń).
Spotkania były podyktowane potrzebą przeprowadzenia szkolenia w zakresie aktualnych informacji związanych z sytuacją epizootyczną afrykańskiego pomoru świń oraz doskonalenia procedur zapobiegania i postępowania w przypadku stwierdzenia ogniska chorobowego.
Powiatowy Lekarz Weterynarii Jarosław Sułek przedstawił uczestnikom ogólną informację dotyczącą zagrożenia epidemiologicznego wśród zwierząt wynikającą z rozprzestrzeniania się afrykańskiego pomoru świń.
Afrykański pomór świń ASF jest aktualnie dominującymi zagrożeniem wśród zwierząt hodowlanych w okresie całego roku. Jest to wirusowa, posocznicowa choroba świń o przebiegu ostrym lub przewlekłym. Choroba rozprzestrzenia się wśród dzików żyjących w stadach na terenach leśnych i docierających w poszukiwaniu pożywienia do siedzib ludzkich.
- Źródłem zakażenia mogą być odpady pozostawiane na parkingach leśnych przez turystów i kierowców zza wschodniej granicy kraju Białorusi, Rosji i Ukrainy skąd choroba dotarła do Polski. W odpadach często występują resztki peklowanej słoniny wieprzowej oraz pozostałości wędlin spożywanych przez te osoby – mówił lekarz.
Wirus ASF jest odporny na niskie i wysokie temperatury (w tym na wędzenie), jego żywotność wynosi w zależności od środowiska do kilkudziesięciu dni. Jedną z dróg roznoszenia tej choroby jest kupowanie prosiąt z nieznanych źródeł na wiejskich targowiskach.
Obecnie brak jest skutecznej szczepionki przeciwko ASF, a choroba zwalczana jest wyłącznie metodami administracyjnymi poprzez zabicie świń z zakażonych gospodarstw i utylizację zwłok zakażonych dzików. Podstawą wdrożenia procedury administracyjnej związanej ze stwierdzeniem afrykańskiego pomoru świń jest potwierdzenie zakażenia u badanych zwierząt na podstawie wyników badań laboratoryjnych. Do badań wirusologicznych pobiera się krew w objętości minimum 2-3 ml. do probówek z dodatkiem antykoagulantu.
Krew do badań należy pobrać od żywych świń, najlepiej w szczycie choroby lub od odstrzelonych dzików oraz jeżeli to możliwe od padłych i poddanych ubojowi świń oraz od znalezionych martwych dzików.
W związku z występowaniem ASF na terytorium kraju zostały wyznaczone obszary objęte różnymi restrykcjami:
- obszar zagrożenia (występowanie choroby wśród dzików i świń w gospodarstwach - kolor niebieski na mapie),
- obszar objęty ograniczeniami, np. badanie krwi świń przed sprzedażą, zakaz przewozu osobników oraz mięsa do innych stref (kolor czerwony na mapie),
- obszar ochronny (kolor żółty na mapie).
Mapa ognisk i przypadków ASF w Polsce oraz aktualny zasięg obszarów objętych restrykcjami jest dostępna na stronie Głównego Inspektoratu Weterynarii: https://www.wetgiw.gov.pl/download/Mapa-ASF,3084.pdf
W obszarach obowiązują ograniczenia w możliwości przemieszczania świń, mięsa wieprzowego i innych produktów pozyskanych od świń oraz dzików i ich mięsa. Restrykcje dotyczą również przemieszczania się ludzi i pojazdów przewożących zwierzęta.
Zagrożenie Afrykańskim Pomorem Świń było sygnalizowana przez Powiatowego Lekarza Weterynarii na posiedzeniach Powiatowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego od 2018 r, ostatnio w grudniu 2020 roku. W tym czasie sytuacja w kraju ulegała systematycznemu pogorszaniu.
Aktualnie powiat kielecki został częściowo objęty strefą ochronną żółtą o zasięgu 50 km od ogniska choroby, po stwierdzeniu ogniska ASF wśród dzików w okolicy Szydłowca w woj. mazowieckim. Strefa ta obejmuje gminy Mniów i Zagnańsk.
Ustalenia ze spotkania z hodowcami świń
W spotkaniu brali udział hodowcy trzody chlewnej z gmin Mniów i Zagnańsk oraz pracownicy referatów rolnictwa z urzędów gmin.
Na terenach o realnym zagrożeniu wystąpienia ognisk ASF w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę trzody chlewnej przeprowadzane są kontrole przez lekarzy weterynarii w zakresie bioasekuracji czyli wykładania mat nasączonych środkiem dezynfekcyjnym w wejściach do budynków, w których utrzymywane są świnie, prawidłowego czyszczenia i dezynfekcji pojazdów do przewozu zwierząt, czyszczenia i dezynfekcji obuwia, czyszczenia i dezynfekcji powierzchni wewnętrznych i zewnętrznych w budynkach gospodarstwa rolnego.
Na terenie powiatu jest zarejestrowanych ok. 1300 gospodarstw różnej wielkości, prowadzących hodowlę świń. Dotychczas w obiektach tych nie stwierdzono przypadku ASF. W ramach działań prewencyjnych w 2020 r. w województwie skontrolowano 794 gospodarstwa. Celem kontroli oprócz oceny stanu bioasekuracji było m.in. ograniczenie możliwości przebywania świń na otwartym terenie i poprawa świadomości zagrożenia wśród hodowców. Obecnie w dwóch w/w gminach planowane są powtórne kontrole.
W strefie żółtej na terenie gmin Mniów i Zagnańsk jest 260 zarejestrowanych świń. Hodowla świń niezarejestrowanych jest zabroniona i nielegalna oraz zagrożona karą grzywny.
W gospodarstwach hodowlanych ewidencji i nadzorowi podlegają: urodzenia prosiąt, kolczykowanie, sprzedaż i ubój.
Hodowca ma obowiązek zapewnić oznakowanie ostrzegawcze wejść na posesję i do chlewni, środki do dezynfekcji obuwia, odzieży i rąk oraz maty nasączone środkiem dezynfekcyjnym do dezynfekcji kół pojazdów. Zaleca się stosowanie preparatu Wirkon S (preparat dezynfekcyjny o właściwościach myjących oraz działaniu bakteriobójczym, wirusobójczym i grzybobójczym). Maty powinny być w miejscach zadaszonych aby uniknąć rozcieńczania środka w roztworze przez deszcz, śnieg. Należy prowadzić rejestr środków transportu wjeżdżających na teren posesji.
Należy przechowywać dokumentację medyczną z okresu ostatnich 5 lat. Zakup świń spoza gospodarstwa jest możliwy tylko ze świadectwem zdrowia. Obowiązuje zakaz karmienia świń odpadami kuchennymi i gastronomicznymi. Należy zapewnić izolację świń od psów, kotów, kur, bydła wypasanego. Obowiązuje oddzielna odzież do obsługi bydła i świń.
Każdy pobyt hodowcy w lesie np. po drewno, niesie ryzyko przeniesienia choroby ASF. Istnieje możliwość przeniesienia choroby przez paszę zieloną i słomę z pól odwiedzanych przez dziki. W okresie letnim chorobę roznoszą muchy, które mogą mieć kontakt z padliną, dlatego ważne jest systematyczne stosowanie środków owadobójczych.
Należy zapewnić zabezpieczenie paszy przed gryzoniami oraz wdrożyć program monitorowania gryzoni polegający na rejestrowaniu wyłożenia i kontroli stacji deratyzacyjnych
Przy przewozie i sprzedaży świń obowiązują dwa rodzaje świadectw zdrowia:
- do rzeźni
- do innego gospodarstwa.
Ubój zakupionej świni na własny użytek jest możliwy po co najmniej 30 - dniowym pobycie w gospodarstwie po zbadaniu osobnika przez lekarza weterynarii. Ważne jest wczesne rozpoznanie choroby, powiadomienie Powiatowego Lekarza Weterynarii i utylizacja całego stada. Chorobę rozpoznaje się po wysokiej temperaturze (do 41o C), braku apetytu, zmniejszeniu ruchliwości; zmienia się również głos kwiku świni na wyższe tony w związku z obrzękiem nagłośni.
Prognozy rozwoju sytuacji są pesymistyczne ze względu na łatwość przemieszczania się dzików na otwartym terenie. W przypadku wystąpienia niskich temperatur powodujących zamarzanie rzek, może nastąpić wzrost zagrożenia, poprzez powstanie warunków do pokonania przez zarażone dziki rzeki Wisły, która stanowi dla nich naturalną przeszkodę. Podobnym ułatwieniem jest niski poziom wód w rzekach spowodowany suszą w okresie letnim. W celu ograniczenia ryzyka roznoszenia ASF przez dziki na terenach zamieszkałych istnieje możliwość stosowania feromonowych odstraszaczy zapachowych w strefach żółtych. Takie rozwiązanie zastosowano na linii Wisły.
Ustalenia ze spotkania z myśliwymi i leśnikami
W spotkaniu brali udział przedstawiciele kół łowieckich z gmin Mniów i Zagnańsk oraz przedstawiciel Nadleśnictwa Zagnańsk .
W celu ograniczenia epidemii, z inicjatywy Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w Kielcach realizowany jest odstrzał sanitarny dzików. W ciągu 2020 r. a terenie powiatu odstrzelono ok. 800 dzików. Po odstrzale w strefie ochronnej żółtej pobierana jest próbka krwi od każdego dzika i jest badana w kierunku obecności wirusa ASF, prowadzone są także badania kości długich.
Myśliwy, który jednocześnie prowadzi hodowlę świń, po udziale w polowaniu może dopiero po 72 godzinach wejść do swojej chlewni, wcześniej przebierając się i poddając zabiegom dezynfekcji. Obowiązuje stosowanie mat ochronnych ze środkiem dezynfekcyjnym.
Skarb Państwa refunduje myśliwym każdy przypadek odstrzału dzików (350 zł za dzika bez względu na jego wiek i płeć na konto koła łowieckiego). W przypadku stwierdzenia padłych dzików konieczna jest ich utylizacja.
W związku z zagrożeniem ASF zakupiono 2 kontenery – chłodnie które oczekują od 4 lat i obecnie zostaną uruchomione w gminach. Realizacja zamówienia na kolejne kontenery trwa ok. 3 – 4 miesiące w związku z dużym zapotrzebowaniem na terenie całego kraju.
Kontener jest urządzeniem chłodniczym dwukomorowym, zasilanym napięciem trójfazowym o łącznej pojemności do 20 szt. W kontenerach będą przechowywane ustrzelone i wypatroszone sztuki w zaplombowanych i oznakowanych workach foliowych. Po odstrzeleniu dzika pobierana jest krew do badań na obecność wirusa ASF. Oznakowaną próbkę krwi myśliwy przekazuje niezwłocznie do Powiatowego Lekarza Weterynarii, skąd jest wysyłana kurierem do badań w specjalistycznym laboratorium. Jednocześnie wypatroszona tusze przekazuje do kontenera chłodniczego.
Kontenery zostaną uruchomione w najbliższych dniach w dwóch lokalizacjach:
- Kontrewers 3 gm. Mniów; osoba obsługująca Zbigniew Cisak tel. 601 744 915
- Zagnańsk ul. Turystyczna; osoba obsługująca Mirosław Myśliwiec tel. 505 238 911
Powiatowy Lekarz Weterynarii refunduje koszty funkcjonowania kontenera – chłodni. Osoby obsługujące kontenery otrzymają znaczniki (plomby), do oznakowania worków z tuszami i patrochami Do czasu uruchomienia kontenerów należy wstrzymać odstrzał dzików. Po każdym odstrzale myśliwy sporządza protokół dochodzenia epizootycznego.
Po wyniku ujemnym badania na ASF przeprowadza się badanie w kierunku włośni. Po negatywnym wyniku tych badań tusza może być wprowadzona do obiegu. W strefie żółtej patroszenie powinno być przeprowadzane na łowisku z wykorzystaniem szczelnej maty, folii. W strefie czerwonej patroszenie odbywa się przy kontenerze, na macie izolacyjnej, po czym następuje dezynfekcja powierzchni.
Będą prowadzone szkolenia myśliwych z zakresu pobierania krwi na łowisku z ustrzelonych dzików. Myśliwym – uczestnikom spotkania rozdano probówki do pobierania krwi.
Martwe dziki myśliwi i leśnicy zgłaszają do Powiatowego Lekarza Weterynarii, który wysyła ekipę do pobrania padliny i dezynfekcji miejsca: Punkt Zbiorczy Padliny Hartwig Stanisław Włoszczowa ul. Ks. Biernackiego 17, tel: (41) 394-27-06; 660-897-516.
Link do pobrania filmu: https://www.e-bip.org.pl/piw_skarzysko/23736
