Niezwykła historia Polaków ratujących życie
1 Kwietnia 2019
Wychowankowie Powiatowego Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu uczestniczyli w pokazie filmu dokumentalnego pt. „Paszporty Paragwaju”, który odbył się w Centrum Edukacyjnym IPN w Kielcach.
Film opowiada o działalności tzw. „Grupy Berneńskiej”, w skład której wchodzili polscy dyplomaci oraz działacze organizacji żydowskich: konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie Konstanty Rokicki, ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępcy: Stefan Ryniewicz i dyplomata Juliusz Kuehl, poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eissa. Stworzyli oni w latach 1942-1943 w Szwajcarii system ratowania europejskich Żydów od zagłady.
Grupa za zgodą polskich władz na uchodźstwie kupowała blankiety paszportowe od konsulów honorowych państw Ameryki Łacińskiej, zwłaszcza Paragwaju. Konsul Rokicki wypełniał je, po czym poświadczone notarialnie kopie trafiały do gett w okupowanej Europie. Posiadacze paszportów mogli liczyć na wysłanie do obozów internowania w Niemczech i we Francji, unikając w ten sposób wywózek do niemieckich obozów zagłady. Niemcy prawdopodobnie wiedzieli o tym procederze, ale nic nie robili z tym faktem, ponieważ liczyli, że internowanych Żydów uda się wymienić na obywateli III Rzeszy przebywających w niewoli u aliantów.
Paszporty wystawiono dla około 5000. osób, z których końca wojny doczekało 1500. Wielu ocalonych nie zdawało sobie sprawy komu zawdzięcza życie. Środki finansowe na zakup dokumentów pochodziły z Ministerstwa Skarbu w Londynie oraz zbiórek pieniędzy organizowanych przez diasporę żydowską.
Drugą częścią działalności „Grupy Berneńskiej” było udostępnianie żydowskim organizacjom szyfrów polskich, dzięki którym mogli informować Żydów w Ameryce o tym, co dzieje się w Polsce - o Holokauście.
Film jest wyrazem hołdu dla wszystkich, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów i wpisuje się w obchody upamiętniające Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką przypadające 24 marca.
